Czy wiesz, że według jednego z badań, tylko 60% lekarzy pierwszego kontaktu potrafiła podać niezbędne informacje na temat 14 najpopularniejszych interakcji leków z żywnością? Choć jest to bardzo ważna kwestia biorąc pod uwagę, że zażywamy coraz więcej leków i suplementów diety, wiedza na jej temat jest niewielka. Postanowiłem więc napisać krótki, zwięzły tekst, który pozwoli zdobyć najważniejsze informacje, których często nie otrzymujemy kupując środki farmakologiczne. Nie ważne, czy interesuje Cię zdrowa dieta, odchudzanie, dieta w sporcie lub dieta w chorobach metabolicznych, ten artykuł przyda się każdemu. ?
Czym są interakcje leków z żywnością?
Najogólniej rzecz ujmując, są to reakcje z żywnością, w które wchodzą leki. Mogą być bardzo niebezpieczne i prowadzić nawet do śmierci, ale mogą też być niegroźne, wpływając na przykład na skuteczność działania leku. Aby opisać to w sposób zwięzły, przygotowałem infografikę na ten temat! ?
Jeśli chcesz umówić się na wizytę u dietetyka, który ma wiedzę popartą wieloletnimi studiami, praktyką i masą przeczytanych badań, jesteś w dobrym miejscu! 🙂
Najczęstsze interakcje leków w diecie
Cytrusy, a przede wszystkim sok z grejpfruta!
Mechanizm działania: zaburzenia metabolizmu leków = wzrost stężenia leku we krwi
Winne substancje: furanokumaryny i flawonoidy w soku, zaburzające działanie cytochromów P-450
Leki wchodzące w interakcje: leki obniżające poziom holesterolu; przeciwhistaminowe; uspokajające; blokery kanału wapniowego; leki immunosupresyjne; leki w chorobie refluksowej
Działania niepożądane: zależne od leku, m.in. zaburzenia rytmu serca, gwałtowny wzrost ciśnienia, drgawki, bóle głowy, gwałtowny spadek ciśnienia
Zapobieganie: zachowanie 4 godzin odstępu między spożyciem cytrusów/soku, a przyjęciem leku; unikanie łączenia jakiegokolwiek leku z sokiem grejpfrutowym
Posiłki i produkty zawierające znaczną ilość tłuszczu
Mechanizm działania: zwiększenie wchłaniania leków lipofilnych = wzrost stężenia leku we krwi i jego toksyczności
Winne substancje: tłuszcze z posiłku, będące nośnikiem, w którym lek lepiej się wchłania
Leki wchodzące w interakcje: leki przeciwdepresyjne; rozszerzające oskrzela; przeciwgrzybicze; przeciwpasożytnicze; beta-adrenolityki
Działania niepożądane: zależne od leku, m.in. tachykardia (kołatanie serca), gwałtowny spadek ciśnienia, zaburzenia rytmu serca, bóle i zawroty głowy, świąd, zmiany skórne, łysienie, zaburzenia snu, kaszel, blok przedsionkowo-komorowy, niewydolność serca, zaburzenia świadomości, drgawki
Zapobieganie: zachowanie 2 godzin odstępu między spożyciem posiłków bogatych w tłuszcz, a przyjęciem leków; jeśli lek przyjęty ma zostać z posiłkiem, należy wybierać produkty o niższej zawartości tłuszczu i spożywać je w umiarkowanych ilościach
Czosnek i preparaty czosnkowe
Mechanizm działania: zależne od leku, m.in. zmniejszenie lub zwiększenie działania leku
Winne substancje: allicyna i związki siarkowe
Leki wchodzące w interakcje: leki przeciwwirusowe; przeciwzakrzepowe; przeciwgorączkowe; niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)
Działania niepożądane: zależne od leku, m.in. wzrost ryzyka uszkodzeń wątroby (paracetamol!), obniżenie działania leków (np. przeciwwirusowych), zwiększenie działania leków przeciwzakrzepowych (ryzyko krwawień)
Zapobieganie: zachowanie przynajmniej 30 minut odstępu między spożyciem posiłków z dużą ilością czosnku, a przyjęciem leków; unikanie łączenia preparatów czosnkowych z lekami
Kawa i napoje zawierające kofeinę
Mechanizm działania: synergiczne działanie z lekiem = niebezpiecznie wzmocnione efekty leku
Winne substancje: kofeina (nie tylko w kawie, także w napojach energetycznych, napojach gazowanych, lekach i suplementach)
Leki wchodzące w interakcje: leki przeciwbólowe; przeciwgorączkowe; rozszerzające oskrzela;
Działania niepożądane: zależne od leku, m.in. tachykardia (kołatanie serca), zaburzenia koncentracji, bezsenność, rozdrażnienie, wystąpienie dodatkowych skurczów nadkomorowych
Zapobieganie: zachowanie przynajmniej 2 godzin odstępu między spożyciem napojów z dużą ilością kofeiny, a przyjęciem leków; unikanie łączenia preparatów zawierających kofeinę z lekami
Posiłki i produkty zawierające dużą ilość błonnika (np. otręby, płatki owsiane)
Mechanizm działania: zmniejszenie wchłaniania leków poprzez tworzenie trudno wchłaniających się związków + skracanie pasażu jelitowego (skrócenie czasu na wchłanianie i szybsze wydalenie leku) = niższe stężenie we krwi i słabsze lub brak działania terapeutycznego leku)
Winne substancje: błonnik – włókna pokarmowe
Leki wchodzące w interakcje: większość leków ulega interakcji z dużą ilością błonnika
Działania niepożądane: przede wszystkim zmniejszenie skuteczności lub całkowity brak efektów przyjmowanych leków. Na przykład brak działania przeciwlękowego i przeciwdepresyjnego leków przeciwdepresyjnych
Zapobieganie: zachowanie przynajmniej 2 godzin odstępu między spożyciem posiłków bogatych w błonnik, a przyjęciem leków
Produkty bogate w tyraminę (sery dojrzewające, salami, ryby marynowane, itd.)
Mechanizm działania: przyjmowanie leków blokujących działanie oksydazy monoaminowej, która metabolizuje tyraminę, powoduje nadmierne gromadzenie się jej we krwi
Winne substancje: tyramina – amina powstająca w fermentującej, dojrzewającej żywności, podrobach i niektórych warzywach
Leki wchodzące w interakcje: leki przeciwdepresyjne; przeciwgruźlicze; przeciwbakteryjne (oczywiście nie wszystkie)
Działania niepożądane: działania niepożądane są wyjątkowo niebezpieczne, choć rzadkie – kołatanie serca, hipertonia, bóle głowy, mdłości, wymioty, przełom nadciśnieniowy
Zapobieganie: należy znacznie ograniczyć spożycie produktów bogatych w tyraminę w trakcie terapii lekami wchodzącymi w interakcje z nią; należy wybierać świeże produkty i unikać jedzenia z niepewnych źródeł
Napoje alkoholowe
Mechanizm działania: wiele mechanizmów interakcji – zaburzanie działania leków, zaburzenie metabolizmu leków lecz także zaburzenie metabolizmu alkoholu i wzmocnienie jego działania. Działanie zależne także od częstotliwości picia alkoholu
Leki wchodzące w interakcje: większość grup leków ulega interakcji z alkoholem w większym lub mniejszym stopniu
Działania niepożądane: zależne od leków, m. in. zwiększenie lub zmniejszenie działania alkoholu, zwiększenie toksyczności leków, trwałe uszkodzenie wątroby i nerek, hipotonia lub hipertonia, zaburzenia świadomości, kołatanie serca, bóle brzucha, mdłości, wymioty, owrzodzenia przewodu pokarmowego, zaburzenia koncentracji i koordynacji ruchów, krwawienia z przewodu pokarmowego, złudzenie pozornego wytrzeźwienia, zmniejszone odczuwanie zmęczenia, senność, trudności w oddychaniu, zaczerwienienie twarzy, zgon z przedawkowania
Zapobieganie: powstrzymanie się od spożywania alkoholu podczas przyjmowania leków; unikanie łączenia leków i preparatów zawierających alkohol
Podsumowanie
Interakcje leków z żywnością są zaskakująco częste i warto dowiedzieć się o nich jak najwięcej. Polecam czytać pod tym kątem etykiety i zadawać wiele pytań specjalistom. ? Jeśli nie uzyskasz odpowiedzi od lekarza lub farmaceuty, zawsze możesz poprosić o sprawdzenie ich!